انگل های شایع در کودکان؛ انگل کرمک یا اُکسیور

در این مجموعه به طور خلاصه چند نوع از انگل های شایعی که در کشور ما وجود دارند را مورد بررسی قرار می دهیم...

انگل در روده ی کودک ممکن است مشکلاتی به وجود آورد ، مخصوصا اگر تعداد انگل ها زیاد و آلودگی شدید باشد. این مشکلات عبارتند از : 1- از بین رفتن مواد غذایی اصلی و ضروری بوسیله ی انگل که برای رشد کودک لازم است و در نتیجه باعث سوءتغذیه کودک می گردد. 2- از دست رفتن مقداری خون از بدن کودک. 3- ایجاد ضایعاتی در محلی از روده که انگل در آن زندگی می کند. 4- جلوگیری از اعمال حیاتی بعضی اعضای بدن و حتی ایجاد انسداد روده. 5- ایجاد حساسیت در بدن کودک.

انگل کرمک یا اُکسیور

کرمک یکی از شایع ترین انگل هایی است که کودکان را مبتلا می سازد. این کرم بسیار کودچک و شبیه یک تکه نخ سفید باریک می باشد.

طول کرم نر در حدود 2 تا 5 میلیمتر و ماده ی آن 8 تا 13 میلیمتر است. محل زیست کرم هاب بالغ معمولا در ابتدای روده ی بزرگ می باشد . در این محل، کرم توسط لب هایش ، خود را به جدار لوله می چسباند . کرم ماده پس از بارور شدن ، موقعی که کودک در خواب است ، از روده به طرف مقعد حرکت می کند و در شیارهای مقعد و پوست ناحیه ی باسن کودک هزاران تخم می ریزد.

خروج کرم از مقعد و حرکت آن در ناحیه ی باسن کودک، ایجاد تحریک و خارش و سبب بی خوابی ، بی قراری و حالت عصبانیت کودک می گردد. در دختران خارش مقعد ممکن است که کودک دستگاه تناسلی خود را آلوده نماید، به طوری که حتی گاهی کرم وارد دستگاه تناسلی دختران می گردد و سبب خارش شدید و ترشح از واژن می گردد.

خاراندن دائم ناحیه ی باسن نیز ممکن است ایجاد زخم و خونریزی کند و ایجاد آپاندیسیت نماید.

چرخه ی زندگی انگل کرمک و طرز انتقال آن

کودک مبتلا به کرمک مقعد خود را می خاراند و در نتیجه تخم کرم به انگشتان و لای ناخن های او می چسبد (تخم کرم با چشم معمولی دیده نمی شود) . کودک با داخل کردن انگشتان خود به دهان یا آلوده کردن غذا و خوردن غذای آلوده ، آن را می بلعد. کودکان دیگر نیز در نتیجه ی تماس مستقیم با کودک مبتلا یا خوردن آن غذای آلوده ، تخم کرم را می بلعند.

تخم کرم در روده باز می شود و نوزاد کرم از آن بیرون می آید و به طرف روده های بزرگ می رود و در آنجا به جدار روده می چسبد و در خلال 15 تا 20 روز بالغ می شود. سپس کرم بالغ ماده بارور می گردد و به طرف مقعد می رود تا تخم ریزی کند و بدین ترتیب چرخه ی زندگی کرم ادامه می یابد.

چگونه می توان تشخیص داد که کودکی مبتلا به کرمک است؟

بعضی از مواقع مادر کرم بالغ را مخصوصا صبح ها اطراف مقعد یا روی سطح مدفوع کودک می بیند . اگر کرم دیده نشده است ، پزشک با توجه به اظهارات مادر ، یعنی خارش مقعد کودک در پسرها و خارش مقعد و دستگاه تناسلی در دخترها ، امکان ابتلای کودک به کرمک را در نظر می گیرد ، ولی تشخیص قطعی ابتلا به کرمک با دیدن تخم کرم در اطراف مقعد به وسیلهی آزمایش خواهد بود. برای این منظور آزمایشگاه توصیه می کند که مادر ، قبل از بیدار شدن کودک ، قطعه نوار چسب معمولی را به ناحیه ی مقعد کودک بچسباند . چون تخم کرمک در اطراف مقعد کودک وجود دارد ، تخم کرمک به نوار می چسبد ، سپس نوار را از مقعد جدا کرده و روی لام (قطعه ی شیشه ای بچسبانید) و به آزمایشگاه بفرستتید. در آزمایشگاه تخم کرم را روی نوار چسب در زیر میکروسکوپ جستجو خواهند کرد.

توجه: چون تخم کرم د رمدفوع وجود ندارد ، امتحان مدفوع به تشخیص کمک نخواهد کرد.

درمان انگل کرمک

کودک مبتلا و همه ی افراد خانوده که علائم ابتلا دارند ، باید همزمان درمان گردند. چون داروهایی که برای انگل کرمک داده می شود ، فقط روی کرمک های بالغ اثر دارد و روی تخم انگل اثر ندارد ، از این رو دارو در دو نوبت به فاصله ی دو هفته داده می شود تا نوبت اول بر روی انگل های بالغ روده و نوبت دوم روی کرمک هایی که در دو هفته ی بعد از تخم کرمک به وجود می آیند اثر کند و آنها را از بین ببرد. دعایت بهداشت به طور قاطع کمک کننده خواهد بود، ولی با وجود رعایت بهداشت ، گاهی آلودگی اتفاق می افتد.

چطور می توان از ابتلای مجدد کودک به انگل کرمک جلوگیری کرد؟

برای پیشگیری باید به نکات زیر توجه فرمایید:

- چون دست های آلوده و مخصوصا زیر ناخن ها ، منشا اصلی آلودگی مجدد و همچنین انتقال تخم کرم به دیگران است ، بنابراین کوتاه کردن ناخن ها و شستشوی مکرر دست ها بخصوص پس از دفع مدفوع و قبل از خوردن غذا ، بسیار موثر است. حمام گرفتن و شستشوی مکرر ناحیه ی باسن کودک بخصوص صبح زود که طفل از خواب برمی خیزد نیز مفید خواهد بود.

- چون تخم کرم معمولا در لباس های زیر و ملحفه های تختخواب کودک ریخته می شود ، مادر باید لباس های زیر و ملحفه ها را در صورت امکان هر روز با آب گرم بشوید.

- اگر مادر در هنگام خواب، لباس کیسه ای به تن کودک کند تا او نتواند به ناحیه ی مقعد و نشیمن گاه خود دست بزند و بخاراند ، از انتشار تخم کرم به دیگران جلوگیری خواهد شد.

- مادر باید سعی کند کودک مبتلا را د رموقع خواب، از دیگران جدا بخواباند.

- شستشو و ضدعفونی کردن کف اتاق ها و تهویه ی اتاق ، مخصوصا محل بازی کودکان و کلاس درس از انتشار تخم کرم به دیگران جلوگیری خواهد کرد.

- در صورت ابتلای یک نفر از خانواده ، باید تمام افراد خانواده (کودکان و بزرگسالان) همزمان درمان گردند. درمان تمام افراد خانواده ، ابتلای مجدد را به تعویق خواهد انداخت.

- سعی کنید به دختران خود دامن نپوشانید، چون آنها خود را روی زمین می مالند و در معرض ابتلا به انواع آلودگی ها قرار می گیرند، و یا اگر خواستید دامن بپوشانید، برای زیر آن شلوارک های نخی که در زیر زانو بوسیله ی کش مسدود می شود، تهیه کنید.

منبع: کتاب من و کودک من