دردهای شکمی کودک و گریه های شدید عصر و اوایل شب

دردهای شکمی که در کودکان در سه ماهه ی اول دیده می شود، برای مادر و نوزاد ناراحت کننده است. این دردها چگونه به وجود می آیند و برای درمان چه باید کرد؟...

دردهای قولنجی سه ماه اول تولد کودک :

دردهای قولنجی سه ماه اول تولد یا کولیک عصر و اوایل شب عبارتست از دردهای شدیدی که به طور حمله ای و ناگهانی ایجاد می شود و سبب گریه و شیون پی در پی کودک می گردد. این دردها چون در سه ماه اول تولد وجود دارد ، آن را دردهای کولیکی سه ماهه ی اول تولد می نامند و چون عصرها و شب ها اتفاق می افتد ، ان را دردهای عصرانه نیز می نامند.

داستان واقعی این دردها از این قرار است که چند روز بعد از تولد (بعضی از مواقع پس از آمدن مادر و نوزاد از زایشگاه به خانه) ، کودک در خلال روز آرام است ، ولی بین 5 تا 10 بعدازظهر دردهای شدید حمله ای شکمی به او دست می دهد. در این حمله ها صورت کودک کاملا قرمز رنگ و اطراف دهان او رنگ پریده می شود. کودک پاهایش را روی شکم جمع می کند ، دست هایش را به هم می فشارد ، شکم او متسع و سفت می شود و شیون های شدید می زند.

این دردها معمولا از دو دقیقه تا چند دقیقه ادامه می یابد و موقعی تمام می شود که کودک کاملا خسته و بی حال شده است. حمله ی درد گاهی با دفع گاز یا مدفوع از بین می رود. در خلال حمله نیز ممکن است صدای قُرقُر عبور گاز از روده ها شنیده شود و کودک گاز دفع نماید.

چنین دردهایی هر روز و اوایل شب در سه ماه اول تولد اتفاق می افتد. دردهای مزبور ممکن است شدید یا خفیف باشد . در اشکال شدید ، دردها ممکن است تا چهار ماه ادامه یابد و کودک و پدر و مادر درد  این مدت آرامش و راحتی نداشته باشند. این دردها هم در کودکان شیرمادرخوار و هم در کودکانی که با شیر خشک تغذیه می گردند دیده می شود.

علت ایجاد دردهای قولنجی:

علت ایجاد چنین دردهایی به درستی مشخص نیست ، اما عواملی می تواند در بروز این دردها موثر باشد:

1) زیاد خوردن و کم خوراندن شیر به نوزاد ممکن است موجب درددهای شکمی او گردد، ولی دردهای ناشی از زیاد خوردن ، به شدت دردهای کولیکی نیست.

2) حساسیت به یکی از مواد شیر (لاکتوز یا قند شیر) ممکن است چنین دردهایی به وجود آورد.

3) ترس و وحشت و خشم و دلهره ممکن است در کودکان بزرگ تر باعث درد شکمی و استفراغ گردد ، چنین علتی نیز در سه ماهه ی اول ممکن است دردهای کولیکی به وجود آورد.

4) بعضی معتقدند جمع شدن گاز در معده و روده ی نوزاد باعث ایجاد کولیک می شود، ولی کودکانی هستند که به شادگی هوای بلع شده را خارج می کنند اما باز هم دچار دردهای کولیکی می گردند.

مادران اینگونه کودکان معمولا مورد ملامت و سرزنش اطرافیان و حتی پزشک قرار می گیرند که بعد از شیر دادن کودک را بلند نکرده اند تا گاز معده اش را خارج کند یه به کودک زیاد یا کم شیر داده اند.

از نظر روانی مادران کودکان مبتلا به کولیک بررسی شده اند و دگرگونی های روانی به آنها نسبت داده شده است، اما مادران کودکان مبتلا به کولیک از هیچ نظر با مادران کودکان دیگر تفاوتی ندارند . اینگونه دردها معمولا در همه ی کودکان فامیل وجود ندارد، ولی اگر از پدربزرگ ها و مادربزرگ ها سوال شود ، اظهار می دارند که خود پدر و مادر کودک نیز در زمان کودکی دچار چنین دردهایی بوده اند.

تحقیقات نشان داده است دردهای کولیکی رابطه ای با سن مادر ، وضع اجتماعی و اقتصادی ، وزن تولد، نوع شیر و چندمین کودک خانواده ندارد. دردهای کولیکی در کودکان مادرانی که باهوش هستند ، زیادتر دیده می شود. تصور می شود که مادران کودکان مبتلا به کولیک ، مادرانی متین و دارای طبیعت و سرشت مادری و بشاش هستند، ولی دردهای شدید کودک باعث ایجاد هیجان و اضطراب در مادر می شود.

عکسبرداری از روده ی کودکان مبتلا به کولیک در هنگام دردهای کولیکی نشان داده است که گاز در یکی از حلقه های روده ی کودک متوقف شده است و چنین دردهایی را به وجود می آورد. امکان نارس بودن دستگاه عصبی روده های کوچک و متوقف شدن گاز در روده ها نیز گزارش شده است.

معاینه ی پزشکی کودکان مبتلا به کولیک:

کودکان مبتلا به دردهای کولیکی از نظر پزشکی باید تحت مراقبت کامل قرار گیرند. این کودکان از نظر معاینه ی دستگاه های مختلف با کودکان دیگر تفاوت ندارند و به نظر طبیعی می رسند. از نظر اشتها  شیر خوردن ، وزن اضافه کردن، دفع مدفوع و رشد و نمو نیز با کودکان دیگر تفاوت ندارند.

درمان دردهای کولیکی:

چون علت این دردها هنوز کاملا مشخص نیست ، بنابراین درمان قاطع برای آن وجود ندارد. ماساژ دادن آرام شکم ، خواباندن کودک بر روی شکم و دَمَر انداحتن کودک بر روی زانوها و یا روز بالش گرم ممکن است کمک نماید. بعضی از مواقع ممکن است دفع گاز یا مدفوع به صورت خود به خود یا پس از به کار بردن شیاف، درد را آرام کند.

بررسی ها نشان داده است که بعضی از صداها (مانند جاروبرقی، ماشین لباسشویی و غیره) و ختی سوار کردن کودک در ماشین و رانندگی ممکن است دردها را متوقف کندو چون امکان نارس بودن سیستم عصبی وجود دارد، بنابراین صدا یا تکان دادن و حرکت دادن کودک تحریک عصبی را کم و درد را متوقف می کند.

داروهای گیاهی مانند گل بابونه به تنهایی و یا توأم با سیاه دانه ، ریشه ی شیرین بیان و... در دردهای قولنجی به کار برده شده و موثر گزارش شده است. بعضی از پزشکان داروی ضد انقباض روده را تجویز می نمایند.

پیشگیری از دردها ی قولنجی:

اصلاح روش شیر دادن (خارج کردن هوای بلعیده شده در بین شیر دادن و بعد از شیر دادن، قطع مصرف مواد و غذاهایی که در مادر آلرظزی و حساسیت ایجاد می کند ، اصلاح کمبود و یا زیاد دادن شیر) در قطع و یا کم شدن دردها موثر است.

پزشک مهربانی که با مادر صحبت کند و به او اطمینانا دهد که این دردها سه تا چهار ماه بیشتر طول نخواهد کشید ، در آرامش بخشیدن به مادر و پدر بسیار موثر است. مادر خود نیز باید تشخیص دهد که کدام یک از روش های زیر موجب پیشگیری از دردهای قولنجی کودک می شود و آن را عمل کند.

روش هایی مانند بغل کردن، دَمَر خواباندن کودکدر یک اتاق آرام و تاریک، تکان دادن کودک و گذاردن او در گهواره یا نَنی متحرک، مالش دادن شکم و پشت کودک یا ایجاد صداهای مختلف (تلویزیون، رادیو، سشوار، جاروبرقی، ماشین لباسشویی) ممکن است در جلوگیری از دردهای کولیکی موثر باشد و مادر می تواند این روش ها را هر روز انجام دهد.

دادن داروهای ضد نفخ قبل از شیر دادن اثری در کاهش دردهای قولنجی ندارد.