گرایش دختران به رفتار پسرانه!

شاید این جمله را بارها شنیده باشید که برای پذیرش مسوولیت پدر شدن یا مادر شدن باید آمادگی هایی را کسب کنید اما چقدر این جمله را جدی گرفته اید؟ اگر خیال می کنید که نیاز به هیچ اطلاعات و آمادگی خاصی برای والد شدن ندارید، حتما سرگذشت مریم ۵ ساله را بخوانید...

آیا شما برای اینکه تصمیم به بچه دار شدن بگیرید در جست وجوی منابعی برای افزایش آگاهی خود بوده اید؟ آیا از نظر روانی هم شرایط لازم را برای والد شدن دارید یا خیال می کنید فقط باید شرایط اقتصادی و اجتماعی تان رو به راه شود؟

مادر مریم از آن خانم های تحصیل کرده و به اصطلاح روشنفکری است که تاکنون معتقد بوده همه اینها حرف و حدیث هایی است که مراکز مشاوره و روا ن پزشکان از خودشان ساخته اند تا مراجعان خود را بیشتر کنند و درآمدشان را افزایش بدهند.

حالا او با دختری که فقط ۵ سال دارد، مواجه است؛ دختری که دلش نمی خواهد دختر باشد و می گوید من آقای فروشنده، پدر یا آقای دکتر هستم! او را مورد بررسی های متعدد پزشکی قرار داده اند. با اینکه مشکلی از نظر جنسی ندارد اما هویت جنسی اش مختل شده است.

دکتر بدری السادات بهرامی، مشاور خانواده و دکتر میترا حکیم شوشتری، فوق تخصص روان پزشکی کودکان، در مورد مشکل این خانم توصیه هایی داشتند و حرف های جالبی در این خصوص زده اند که می خوانید.

مادر مریم که مدرک دکترایش را به تازگی در رشته مورد علاقه اش گرفته و آماده می شود که استاد دانشگاه شود، اینگونه می گوید:

« وقتی ازدواج کردم، خودم را آماده امتحانات دوره کارشناسی ارشد کردم و به همسرم گفتم تمایل ندارم به این زودی بچه دار شویم چون قصد دارم تا مقطع دکترا درس بخوانم. خوب به یاد دارم در آن روزها توصیه ها و تاکیدهای مسوول بهداشت را جدی نمی گرفتم و می گفتم اینها قصد دارند کار خودشان را مهم جلوه دهند و بگویند ما توی تنظیم خانواده خیلی دقیق و حساس عمل می کنیم.

همین سهل انگاری ها در استفاده از روش جلوگیری، به بارداری ناخواسته ای منجر شد که برنامه ذهنی مرا تحت الشعاع قرار داد. با خودم گفتم بچه ام که به دنیا آمد او را به مادر یا دوستانم می سپارم و اجازه نمی دهم آمدنش مانع پیشرفت ام شود. به همین خاطر با اینکه می توانستم به او شیر بدهم، تصمیم گرفتم شیر خودم را به او ندهم و درگیرش نشوم تا دیگران بتوانند از او مراقبت کنند.

گاهی از سر کلاس و درس به استخر می رفتم تا تمدد اعصاب پیدا کنم و بعد به دنبال مریم می رفتم. او بزرگ می شد و گوشم بدهکار هیچ حرفی نبود. مادرم می گفت باید برای بچه وقت صرف کنی. پدر و مادر شدن به این راحتی نیست که تو فکر می کنی. گاهی هم از تلویزیون درباره مهارت های والدی می شنیدم اما دلم نمی خواست آینده خودم را وقف بچه ام کنم.

می گفتم او بزرگ می شود و جای نگرانی نیست. به محض رسیدن به خانه، مشغول درس یا کارهای خانه بودم و به یاد ندارم که جز در آوردن مانتو و روسری فرصت تعویض لباسم را پیدا می کردم یا به خودم می رسیدم. به لطف مادرم، مریم خوب بار آمد اما چون چند برادر داشتم و مادرم از آنها هم مراقبت می کرد گاهی اوقات مریم را به دخترخاله یا یکی از دوستانم می سپردم.

آن روزها گذشت اما مشکل اصلی من حالا این است که مریم پرخاشگر شده و عاشق این است که شلوار و بلوز بپوشد (نه دامن)؛ عاشق این است که در بازی ها نقش های مردانه بگیرد. دکتر می گفت او سالم است اما رفتارهای غلط من اختلال هویت جنسی در او به وجود آورده. در این چند ماه، کلی کتاب خواندم و افسوس خوردم که چرا همه چیز را به مسخره گرفتم.

حالا دیر شده و من اگرچه به دکترایم رسیده ام اما دخترم را از دست داده ام. این را نوشتم تا مادرهای دیگری مثل من بدانند که نباید آنقدر مشغول خودشان بشوند که بچه ها را فراموش کنند. من و همسرم، هر دو، مثل یک روبات مشغول درس خواندن و کار کردن بودیم. از والدی چیزی نمی دانستیم و نخواستیم بعد از تولد مریم هم به دنبال یادگیری آن برویم. هر کسی از راه رسید، هرطور که خواست، با مریم رفتار کرد و حاصلش این شد.»

-نظر روان پزشک دکتر میترا حکیم شوشتری / روان پزشک و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران:

 در مورد مریم ۵ ساله باید بگویم که به نظر می رسد مادر، سرویس های لازم را به این کودک نداده و در حق او کوتاهی کرده است. بیشتر روان پزشکان کودک و نوجوان معتقدند که محیط ایده آل برای رشد و پرورش خردسالان، درون خانه و در کنار والدین است.

مراقبت روزانه نزدیک از نوزاد توسط والدین در ماه های اول زندگی بسیار مهم است. اکثر متخصصان توصیه می کنند والدین حداقل ۶ ماه یا بیشتر، خود از کودکشان مراقبت کنند. گاهی اوقات والدین فرزند کوچک خود را به کسی که از چند کودک دیگر نیز مراقبت می کند می سپارند یا چند مراقب برای او در نظر می گیرند. شیرخواران و بچه های زیر 2.5 سال نیاز دارند به اینکه از بزرگسالان و مراقبت های خود توجه فردی دریافت کنند.

پرستار آنها برای یک دوره طولانی ثابت باشد و در نهایت، آن پرستار باید با آنها بازی کند، سخن بگوید و به آنها لبخند بزند تا بتوانند حس دلبستگی و رابطه عاطفی خوبی با او داشته باشند. در غیر این صورت، آرامش و اطمینان از آنها سلب می شود. بچه ای که دایم در میان پرستاران یا مراقب های مختلف در گردش است احساس عدم امنیت می کند و درضمن رابطه اش با مادر خود غیرعاطفی و ناایمن می شود.

از آنجا که ماه ها و سال های نخستین زندگی فوق العاده اهمیت دارند و مراقبت و ابراز محبت و عشق به شیرخوار و بچه زیر 2.5 سال می تواند پایه های اعتماد را در او شکل دهد باید به این مساله بها داد. اگر او حس دلبستگی و اطمینان و آرامش را از شما والد گرامی یا مراقب خود به دست نیاورد و مطمئن نباشد که کسی مراقب اوست، نمی تواند در آینده به جهان اطراف خود درست بنگرد. نمی تواند پندار درستی در مورد اطرافیان خود و آدم ها داشته باشد چون او در محیطی ناایمن بزرگ شده است.

شاید به نظر شما اشکالی نداشته باشد که او را دو روز به مادربزرگ و یک روز به دخترخاله و فردا به دختر عمو بسپارید و به دنبال کارهایتان بروید اما در نظر گرفتن مراقبان مختلف (بیش از دو نفر نباید باشد) برای کودک بدترین کار ممکن است.

همه صاحب نظران معتقدند یک سال اول زندگی کودک باید یک مراقب اصلی (ترجیحا مادر) داشته باشد و این شوخی بردار نیست. از پایان یک سالگی برای وابسته نشدن بیش از حد کودک به مادر توصیه می شود گاهی کودک را به مادربزرگ، عمه یا خاله بسپارد و حتما ۲، ۳ ساعت بعد خود را به کودک برساند که او یقین حاصل کند مادرش فقط برای زمان کوتاهی او را تنها می گذارد و بازمی گردد.

اگر شما فقط در ارائه سرویس های ابتدایی به کودک مانند تهیه لباس و غذا نقش مادر را داشته باشید او ارتباط خوبی با شما نخواهد داشت. مادر مریم کوچولوی ۵ ساله ننوشتند که آیا رابطه خوبی با مریم دارند؟ آیا دلبستگی و عواطف بین آنها وجود دارد؟ به نظر می رسد مادر باید وقت بیشتری بگذارد تا در جریان زندگی و حین بازی با کودکش، نکاتی را که سازنده هویت او هستند آموزش دهد.

حالا که سال های طلایی، ۵ سال اول زندگی، از دست رفته نباید ناامید شد و دست روی دست گذاشت. بچه ها در کودکی و اوایل دوره نوجوانی هم انعطاف پذیری دارند. به نظر می رسد اگر همین حالا برای درمان این رابطه از دست رفته و اصلاح آن بکوشید موفق شوید. اما ۳ سال دیگر واقعا دیر است. او هنوز وارد محیط جمعی نشده است. هنوز به مدرسه نرفته که رفتارهای خاص او و عدم تطابق و تمایل آن به جنسیت اش هویدا شود.

اگر او بررسی نشود و همچنان به پسر بودن گرایش داشته باشد امکان دارد توسط همجنس ها و دوستان مدرسه طرد شود و اگر دخترهای همسن او طردش کنند مشکل صدچندان می شود؛ زیرا او واقعا از جنسیت خود و پذیرش هویت جنسی که دارد، زده می شود.

خیلی از مادرها هستند که شاغلند. من و بسیاری از همکارانم نیز در دانشگاه و مطب مشغول کاریم اما این دلیل نمی شود که بچه هایمان را بین فامیل تقسیم کنیم و از وظایف و نقش مادری کوتاه بیاییم.

این دلیل نمی شود که از نظر ظاهری به خود نرسیم. اگر شما زیبایی ها و لطافت های زنانه را در خود نشان ندهید و با ظاهر آراسته و لباس های شیک زنانه در خانه مشغول فعالیت های عادی تان نشوید او حس خوشایندی از جنسیت زن پیدا نمی کند و از پذیرش جنس خود سر باز می زند.

رفتارهای خشن را کنار بگذارید. او باید از رفتارهای شما دریابد که از مادر بودنتان لذت می برید و زن بودن خوبی هایی دارد. باید حتما از روان پزشک کودک و نوجوان وقت مشاوره بگیرید. او باید مریم را مورد بررسی قرار دهد. اگر با اصلاح رابطه تان و رفتارهای صحیح و بروز عواطف مثبت، مشکل او حل نشود و بر اینکه دوست دارد نقش های مردانه را در بازی ها داشته باشد یا لباس مردانه بپوشد اصرار کند و پافشاری داشته باشد نیازمند بررسی خواهد بود.

بهتر است حالا که او در سن حساسی است به جای مواخذه کردن خود برای درمان اقدام کنید. واقعیت مهم این است که شما به عنوان والدین به تنهایی رفتار کودکتان را قالب ریزی نمی کنید. تأثیر پدربزرگ ها، مادربزرگ ها، سایر خویشاوندان، دوستان و نیز حتی تاثیر تلویزیون و کتاب ها روی کودک وجود دارد. کودک شما در معرض طیف کاملی از تجربیات است، چه شما آن را بپسندید و چه نپسندید.

فاکتورهای زیادی هستند که باعث ایجاد اختلافات تکاملی بین دو جنس دختر و پسر می شوند. اگر شما این موارد را نشناسید و رعایت نکنید قطعا بچه ها در پذیرش هویت جنسی خود دچار مشکل می شوند. دانستن این مطلب که چه میزان از اختلافات، ناشی از خصوصیات ذاتی است و چه میزان وابسته به تاثیر اجتماع و فرهنگ روی محیط کودک است کمی دشوار است. اما می توان کارهای مفیدی در این باره کرد.

مثلا پسرها ذاتا تمایل دارند با اسلحه و شمشیربازی کنند و با ایجاد سر وصدای بیشتر وقت بگذرانند. اما می توان برای جلوگیری از خوب جلوه دادن خشونت، از تماس آنها با کتاب ها و بازی های کامپیوتری که خشونت را جالب و هیجان انگیز جلوه می دهد تا حد امکان پرهیز کرد.

اما با همه تمهیدات در نهایت نمی توانید این علاقه استفاده از اسلحه و بازی های دزد و پلیس و... را از آنها بگیرید. به هر حال، شما نمی توانید اثر هورمون تستوسترون بر ایجاد رفتارهای مردانه را منکر شوید. در مورد دخترها نیز حالت مشابهی وجود دارد.

مساله دیگر اینکه بعضی از مراجعان می گویند ما دلمان نمی خواهد دختر یا پسرمان رفتار کلیشه ای جنسی داشته باشند. برای همین دختر را به سمت گرایش های پسرانه هم سوق می دهیم.اگر شما یا پرستارانی که از مریم مراقبت می کردند نیز چنین باوری دارید باید این نکته را یادآور شوم که تربیت کودک به طوری که کاملا عاری از فشارهای رفتار کلیشه ای جنسی خود باشد از لحاظ عملی غیرممکن است زیرا نمی توانید جلوی تاثیرات محیطی در محل زندگی خود را بگیرید.

تشویق رفتارهای مثبت و کمک کردن به بچه ها برای ایجاد طرز تفکر مثبت «من می توانم» می تواند از آنها دختر و پسرهایی بسازد که اطمینان و اعتماد به نفس خوبی دارند و بهتر می توانند از فرصت های زندگی استفاده کنند.

این دیدگاه سنتی که پسر شما نباید در کارهایی زنانه مثل فراهم کردن مقدمات آشپزی دخالت کند چون زشت است که یک مرد وردنه در دست بگیرد یا برنج پاک کند یا دختر شما نباید دانشمند شود یا کتاب های مربوط به پسرها را بخواند، غلط است اما افراط و تفریط در هر کاری هم مضر است. نباید به خاطر فاصله گرفتن از دیدگاه سنتی وارد فضای افراطی شد که اصل تفاوت های جنسیتی را زیر سوال می برد.

اصطلاح هویت جنسی به احساس مردانگی یا زنانگی هر فرد از خودش گفته می شود. تشکیل هویت جنسی به ۳ عامل متکی است: نگرش های والدین و گرایش های فرهنگی، آلت تناسلی خارجی نوزاد و یک عامل ژنتیک که از نظر طبیعی از هفته ششم زندگی جنین فعال باقی می ماند.

عوامل خانوادگی و فرهنگی بر حس مرد بودن یا زن بودن ما تاثیر می گذارد. نقش خانواده در پیدایش اختلال های هویت جنسی بسیار موثر است. بعضی از خانواده ها علاقه عجیبی به فعالیت های جنسی مخالف دارند. مثال واضح آن، خانواده هایی است که پسر خود را شبیه به دختران آرایش می کنند.

تصور کودک از جنسیت خود و همانندسازی او با والد هم جنس اش به نوع نگرش او و رفتارهای ما به عنوان والد بستگی دارد. پس باید دقت کرد.

مساله پرخاشگری مریم شاید علامتی از افسردگی پنهان او باشد. لازم است حتما با یک روان پزشک اطفال صحبت کنید. روان پزشک برنامه درمانی طراحی می کند و توصیه هایی به کودک یا نوجوان و والدین او می کند. او با برخوردی جامع، روان درمانی فردی، گروهی یا خانوادگی یا در مواردی دارو درمانی می کند.

درنهایت می توان گفت تشخیص به موقع و درمان مشکل ضروری است و امروز بهتر از فرداست. با اینکه ۵ سال اول مهم است اما با یاد گرفتن مهارت های والدی می توانید جلوی ضررها را بگیرید و مریم را به نوجوانی سالم و شاد مبدل کنید.

- نظر روان شناس دکتر بدری السادات بهرامی/ مشاور خانواده

با هر بچه ای مطابق با جنسیت او رفتار کنید. مساله هویت جنسی بچه ها، یک موضوع کاملا روانی است. به رغم اینکه بچه ها متوجه تفاوت اندام های جنسی در حول و حوش ۵ سالگی می شوند و در می یابند اندام جنسی آنها شبیه یا متفاوت از کودک دیگر است اما هویت جنسی یک کودک با توجه به کارهایی که ما از کودکی برای او انجام می دهیم، شکل می گیرد.

مقصودم این است که وقتی ما برای کودک خود اسباب بازی هایی چون عروسک، قابلمه و کاسه و از این قبیل تهیه می کنیم یا برای او تفنگ و ماشین و هواپیما و امثال آن می خریم، داریم هویت جنسی او را می سازیم. اگر برای دخترمان رنگ های صورتی و دخترانه انتخاب می کنیم، داریم به او هویت جنسی می دهیم.

علاوه بر اینها، رفتار ما با کودک دختر و پسرمان در شکل گیری هویت جنسی او موثر است. والدینی که با دختر خود همانند یک پسر رفتار می کنند یا هستند کسانی که پسر خود را همچون دختربچه ها می آرایند، دامن می پوشانند، موهایش را بلند می کنند و دلشان می خواهد به قولی این پسر آخری را کمی دردانه و لوس کنند تا به آرامش برسند!

من زوجی را می شناسم که ۴ پسر دارند و باز هم به امید داشتن دختر اقدام به بچه دار شدن می کنند و حالا که پنجمی هم پسر شده با او درست مثل دختربچه ها رفتار می کنند و می گویند زیبایی او مثل دخترهاست و با پوشاندن لباس دخترانه به این پسر ۲، ۳ ساله حس می کنیم دختردار شده ایم! آنها از این موضوع غافلند که دارند به شکل گیری هویت جنسی پسرشان صدمه وارد می کنند.

همه این باورها و رفتارها یعنی اینکه ما هستیم که هویت جنسی بچه ها را می سازیم. ما هستیم که با رفتارهای درست می توانیم به پسرمان بیاموزیم درست مانند یک مرد سالم و خوشحال زندگی کند، هیجانات خود را بروز دهد، احساسات خود را به روش صحیح ابراز کند و در برقراری رابطه با دوستان، همسر و اجتماع موفق شود.

نکته مهم دیگر اینکه شما باید قبول کنید با غفلت از مریم حس اعتماد به نفس او را مختل کرده اید و او در معرض افسردگی است. در مورد این بچه ۵ ساله، مریم، باید بررسی کرد که والدین چه رفتار اشتباهی داشته اند که حالا به این شکل در فرزندشان بروز کرده است.

این نکته مهم است که اگر با یک دختر مثل پسر رفتار شود یا برعکس با یک پسر همانند دختر رفتار شود هویت جنسی جنس مخالف خود را یاد می گیرد.

بهتر است کمی در رفتارهای خود دقیق شوید و بررسی کنید که چطور این باور را در مریم ایجاد کرده اید که به پسر بودن گرایش پیدا کند. شاید هم مراقبان مریم در مواردی که مادرش به دانشگاه می رفته یا بیرون از خانه بوده رفتار متناسب با جنسیت او نداشته اند.

اما از همه اینها که بگذریم توصیه اول من به عنوان مشاور این است که حتما برای یک بار هم که شده مریم را نزد روان پزشک اطفال ببرید تا بررسی کند چرا گرایش به جنس مخالف بودن در این بچه وجود دارد. روان پزشک با بررسی هایی که انجام می دهد متوجه می شود آیا در دیگر زمینه ها مثلا شغل ها، انتخاب رنگ و ... نیز مریم به مواردی اشاره می کند که شبیه پسرهاست یا خیر.

توصیه دوم من این است که ترجیحا تا مدتی تمام لوازم مریم، رنگ ها و اسباب بای هایش را به طور اغراق آمیزی دخترانه کنید تا کم کم حس خوشایندی نسبت به دختر بودن پیدا کند. حتی بهتر است تا مدتی با دختربچه ها بازی کند و مدام نقش های دخترانه مثل مادر و خاله را بازی کند که هویت جنسی اش را به دست آورد.

بچه ها از ۳ سالگی با والد هم جنس خود همانندسازی می کنند و نقش جنسیتی والد همجنس خود را درونی می کنند، به این معنی که دخترها با مادر و پسرها با پدرشان همانند سازی می کنند. اینجاست که اگر مادری دارای روحیه سرد و خشن و مردانه ای باشد و از لطافت های زنانه بی بهره باشد، دختر همچون مادرش رفتارها و منش های خشن و مردانه را می گیرد.

این حالت در مورد مردهایی که رفتارها و شیوه برخورد زنانه دارند نیز صادق است. این مردان وقتی پدر می شوند باید بدانند اگر خود را اصلاح نکنند و کودکشان به ۳ سالگی برسد چون پدر خود را با این حالت های زنانه می بیند امکان دارد پسری شود که همانند یک مرد بار نمی آید و مردم به او هشدار خواهند داد که چرا مثل زن ها رفتار می کنی؟!
پس به عنوان توصیه سوم باید گفت پدر و مادرها باید آگاهانه عمل کنند. مادر باید طوری عمل کند که دخترش از اینکه او هم مانند مادر، یک جنس لطیف و زنانه دارد احساس رضایت کند. مادری که به دلیل شغلش یا محیط خانواده اش طوری تربیت شده که خلق و خوی مردانه در او غالب است نمی تواند انتظار داشته باشد دخترش هویت جنسی کاملا زنانه کسب کند و از آن لذت ببرد.

 پورتال سیمرغ