50 روش علاقه مند كردن فرزند به مطالعه؛ قسمت دهم
كتاب هاى مصور با به تصوير كشيدن اتفاقات ، شخصيت ها و موقعيت مكانى داستان به بچه ها كمك مى كنند كه مهارت خواندن را در خود پرورش دهند...
36- به بچه هايى كه نمى توانند بخوانند اجازه بدهيد قصه را از روى تصاويرتعريف كنند
خواهر زاده ام كه چهار ساله است دوست دارد هنگام گفت و گوى تلفنى با من «اتاق را بخواند» او بدون اين كه از نظم خاصى تبعيت كند و بدون هيچ منطق قابل دركى به تك گويى مى پردازد:
«خب ، مى دانى يك كاسه سيب آنجاست ، و بلوز بافتنى مامان روى صندلى افتاده بود. به اسب هاى كوچولوى روى ميز نگاه مى كرد و بيرون پنجره يك ماشين است و ماشين هاى اسباب بازى روى زمين اند.»
اگر غريبه اى رهگذرى اين سخنان را بشنود شايد به نظرش ديوانه وار بيايد اما من مى توانم خواهرزاده ام را تصور كنم كه در اتاق ايستاده است ، گوشى را در يك دست خود گرفته است ، به اطرافش نگاه مى كند و آنچه را مى بيند، «مى خواند».
او اجسام فيزيكى را به زبان تبديل مى كند و به شكلى روايت گونه پشت سر هم بيان می كند. روايت او مانند روايت هايى است كه از زبان بزرگسالان هنگام گفت و گو مى شنود يا شبيه آنچه از كتاب هاى داستان كه براى او مى خوانند.
او از برخى عناصر روايت ، يعنى توصيف ، ترتيب فضايى و از حروف ربط نيز استفاده مى كند. خواهر زاده ام هنوز از نظر رشدى در مرحله قبل از خواندن قرار دارد اما به سرعت مفهوم خواندن در ذهن او شكل مى گيرد.
اگر يك كتاب تصويرى به او بدهيم مى تواند صفحات آن را ورق بزند و ماجرا را برايتان تعريف كند. اگر داستان كتاب را بارها شنيده باشد و بر اثر تكرار مطلب آنها را حفظ كرده باشد مى توانند آنها را مانند كسى كه مى خواند از حفظ بگويد. همين روزهاست كه جهش كند و خواندن بياموزد.
هر مادرى يا پدرى كه كتاب را براى صدمين مرتبه خوانده باشد حاضر است براى ابد از خواندن قصه با صداى بلند صرف نظر كند. حوصه ى ما بزرگترها از تكرار سر مى رود اما همين تكرار در رشد فرزندانمان نقشى باور نكردنى دارد.
تكرار و كار يكنواخت بچه ها را آرام مى كند و به آنها احساس امنيت مى بخشد. وقتى بچه ها قصه اى را بارها و بارها مى شنوند. با اين تكرار آن را حفظ مى كنند و سپس يكدفعه خواندن را مى آموزند.
در ميان تكرار يكنواخت داستان ، كودك متوجه مى شود كه بين كلماتى كه به زبان مى آوريد و كلماتى كه نوشته شده است رابطه اى وجود دارد. علائم پيچ در پيچ و بى معنى صفحه معنى پيدا مى كند و يك انسان ديگر باسواد مى شود.
تكرار = حفظ كردن = خواندن
بعد از شنيدن داستان و قبل از اين كه فرزندتان بتواند كلمات آن را بخواند، مى توانيد داستان را از روى تصاوير آن تعريف كنید. اين مرحله ، مرحله ى مهمى در مسير خواندن است . كودك با هجى كردن صداى كلمات قادر به خواندن نمى شود. براى اين كه بتواند مسلط و روان بخواند بايد بتواند ساختار يك داستان را درك كند و آن را درونى كند.
كتاب هاى مصور با به تصوير كشيدن اتفاقات ، شخصيت ها و موقعيت مكانى داستان به بچه ها كمك مى كنند كه اين مهارت را در خود پرورش دهند.
چگونه داستان را از روى تصوير تعريف كنيم
از ابتدا شروع كنيد از فرزندتان بخواهيد بگويد كه چه كسانى در داستان نقش دارند و داستان در كجا اتفاق مى افتد.
صفحات را ورق بزنيد يا از فرزندتان بخواهيد اين كار را انجام بدهد. در هر صفحه از فرزندتان بپرسيد كه چه اتفاقى مى افتد. اگر نمى تواند يا نمى خواهد بگويد، صفحه را بخوانيد. در صورت تمايل از فرزندتان بخواهيد پيشگويى كند كه چه اتفاقى مى افتد.
در آخر از فرزندتان بپرسيد قصه چگونه تمام شد. آيا پايان خوش داشت ؟ آيا قابل فهم و قابل قبول بود؟
چند توصيه هنگام به كار گيرى اين مراحل :
- اصرار نكنيد فرزندتان طرح دقيق داستان را توصيف كند يا از همان كلماتى استفاده كند كه در كتاب نوشته شده است .
- اجازه بدهيد تا حد امكان از تخيل خود استفاده كند.
- اگر خيلى از موضوع پرت شده مى توانيد بپرسيد: «در تصوير چه اتفاقى افتاده است ؟ تو از كجا فهميدى ؟»
- تنها يك پاسخ درست وجود ندارد پس از پاسخ خلاق فرزندتان با آغوش باز از او استقبال كنيد.
- اگر هنگامى كه قصه را از روى تصاوير آن مى خوانيد از خود شور و هيجان نشان دهيد براى خواندن از روى كلمات تشويق مى شود و شايد ضرورت پيدا نكند در طول چند ماه آينده يك داستان را بيش از چند صدبار براى او بخوانيد!