عروسک درمانی

همه ی ما با عروسک هایمان بزرگ شدیم و وقتی به زمانهای دور فکر می کنیم می بینیم که چه روزهای خوشی را با عروسک هایمان سپری کرده ایم، اما آیا می دانید همین بازی کودک با عروسک چقدر می تواند به شما در برقراری ارتباط نزدیک تر و شناخت خواسته های او کمک کند؟...

برای درک بیشتر دنیای کودکان باید آن ها را در هنگام بازی مورد مشاهده قرار داد. آن ها از طریق بازی احساسات، ناکامی ها و اضطراب های خود را بیان می کنند و خواسته ها و رفتارهای واقعی را برزو می دهند و به شما این فرصت را می دهند تا به دنیای آن ها وارد شوید و به این ترتیب مشکلات آن ها را بهتر شناسایی کنید.

بازی برای کودکان همانند کلام برای بزرگسالان است. بازی وسیله ای است برای بیان احساسات، برقراری روابط، توصیف تجربیات و آشکار کردن آرزوها و خودشکوفایی است.

بازی در واقع تلاش کودک برای کنار آمدن با محیط است که از این طریق او خود را می یابد و دنیا را درک می کند.

كودك می تواند در بازی عروسكی، انگیزه اش را متعادل نماید و انرژی های اضافی روانی خود را تخلیه كند. البته عبارت صحیح درباره این مطلب این است كه كودك در بازی عروسكی ، انرژی روانی و جسمی خود را بارور می كند و شكل مناسبی به آن می دهد.

عروسك ، واسطه ای پذیرفته شده از سوی بزرگسالان و كودكان در جهت ارتباط و تبادل احساس، بین این دو نسل می باشد. می توان از این طریق، به كودك آموزش داد و اوقات فراغت او را به صورت مفید و مطلوبی پربار كرد و نكات منفی و ناسالم عاطفی، احساسی ، رفتاری و شناختی او را بهبود بخشید.

نقش عروسك بازی ، در رشد و تكامل كلامی كودك كاملاً درخور توجه است.

كودك در ارتباط با عروسك ، دوست دارد موقعیت خود را بیان نماید و دنیای اطراف خود را تعریف كند. تعریف او از دنیا، تصویرهایی می باشد كه از پدر، مادر، برادر و خواهر،  خانه و كوچه های اطراف خانه خود دارد. اگر پدر و مادر، در برخورد با او نسبت به او بی اعتنا باشند و یا برعكس – رفتار مناسبی داشته باشند، كودك تمام این رفتارها را برای عروسكش بازگو می نماید و همین تعریف كردن اساس آرامش و تخلیه روانی كودك می گردد و در نهایت باعث تجلی و بروز برخی از بیانات و گفته های ناب و ارزشمند در ذهن كودك می شود.

بنابراین رفتار كودك با عروسك ، درپیشرفت و تكامل كلامی كودك مؤثر است. به شرط آنكه، ما رفتار و گفتار كودك را به هنگام گفتگو با عروسك ، جدی بگیریم .

 یكی از نیازهای اساسی كه باعث گرایش كودك به عروسك می شود، میل به داشتن هم صحبت است. عروسك برای كودك یك شخص محسوب می گردد و با او رابطه اجتماعی برقرار می كند. ضمن این كه كودك با توجه به این كه مسئول عروسك شناخته می شود ، در مسیر رشد مسئولیت پذیری و خلاقیت اجتماعی ، قرار می گیرد.

در مورد برخی از كاركردهای روانی عروسك بازی و عروسك درمانی باید گفت : بازی های عروسكی ( بازی های عروسك ها)   در بازی درمانی به عنوان یكی از مؤثرترین انواع بازی درمانی ها مطرح بوده و اهمیت دارد . ضمناً بعضی از كاركردهایی كه در بازی های عروسكی وجود دارند و نقش مستقیمی در بهداشت روانی كودك ایفا می كنند ، عبارت اند از :

- احساس داشتن، به عروسك و تعلق یافتن به او.

- حس سرپرستی و مسئولیت مراقبت از عروسك.

- ایجاد ارتباط احساسی و عاطفی با عروسك.

- فعالیت های روانی – عقلی و باروری ذهنی كودك در ارتباط با عروسك.

- خوشحال شدن و لذت بخش شدن اوقات فراغت كودك.

- همانند نمودن عروسك با خویشتن .

- افزایش اعتماد به نفس كودك به علت سرپرستی و مراقبت از عروسك.

- رشد عواطف و گرایش های عاطفی كودك.

- افزایش قدرت تصمیم گیری و هدایت فكری.

و...

چند نکته:

1- در هنگام بازی كودك با عروسك جهت دهی و تصمیم بزرگسالانه نداشته باشید. بلكه عروسك را همان گونه ببینید كه كودكان می بیند و احساس می كنند. یعنی همانند كودك حس كرده و در نظر بگیرید.

2- توجه كنید كه كودكان با عروسك های خود راحت صحبت می كنند، سعی كنید از آنها نخواهید كه به صورت كلیشه ای و بسته، با عروسك ها حرف بزنند بلكه آن ها را تشویق كنید آن گونه كه دوست دارند، با عروسك ها صحبت كنند.

3- در دیدگاه بعضی خانواده ها ، عروسك به عنوان یك دوست كودك می باشد نه وسیله ای در جهت سرگرمی كودك. به همین دلیل ، كودك كار كردی تحت عنوان راز و نیاز عروسك را برای خود مطرح می نماید و از آن به خوبی استفاده می كند. در سایه این نگرش ، خانواده بهتر می تواند احساس تنهایی  و خلاء روانی كودك را جبران كند.

4- در چنین ارتباطی، كودك برای عروسك دلتنگی می كند، نگرانش می شود و سعی در مراقبت بیشتر و دقیق تر از او می كند. سعی کنید این احساسات او را درک کنید و رفتارش را مسخره نکنید.

5- عروسك می تواند واسطه تربیتی ما با كودك و یا كودك با محیط پیرامون او باشد و در این نقش، می تواند پیام تربیتی را از ما گرفته و به كودك منتقل نماید. علاوه بر این كه احساس عاطفی و فكری كودك را متقابلا ً به ما انتقال می دهد.

6- در مورد ارتباط كودك با عروسك باید گفت كه ما می توانیم از طریق ثبت و یادداشت نوع ارتباط كودك با عروسك هایش در هنگام بازی ، با دنیای كودك بیشتر آشنا شویم و در برنامه ریزی و هدایت تربیتی او مفاهیم و اصول و اهداف واقعی تری را انتخاب نماییم .

7- نهایت این كه عروسك درمانی و اجرای نمایش عروسكی و آشنا سازی كودك با عروسك ، هم به منظور پر كردن اوقات فراغت و هم بهینه سازی شرایط روانی – زیستی كودك ، از نظر بهداشت روان ارزش فراوان دارد. پس از آن غافل نشوید.