چند توصیه براي حسادت کودکان

والدینی که دارای نوزاد جدیدی می شوند پس از مدتی می بینند که فرزند اول آنها به نوزاد حسادت می کند و گاهی سعی در آزار دادن او دارد . برای جلوگیری یا رفع این حسادت و سازگار کردن فرزندان با هم چند توصیه داریم...

ورود نوزاد دوم به خانواده براي کودکاول، بحران بزرگي را به وجود مي آورد. او که تا آن زمان مورد توجه والدين بوده است با آمدن نوزادي ديگر موقعيتش را در خطر مي بيند و احساس ناخوشايندي پيدا مي کند . از يک طرف دوست دارد به او بپيوندد و از طرفي احساس مي کند جايگاه خود را از دست داده است. حالا برادر يا خواهر جديد، مرکز توجه والدين شده است. پس روي تخت او مي خوابد، او اصرار دارد شيشه شير را در دهانش بگذارد، نوزاد را در بغل گرفته محکم مي فشارد و...

هیجان حسادت در 14، 15 ماهگی کاملا دیده شده است، یعنی اگر مادر یک نوزاد 14 ماهه، نوزاد دیگری را در آغوش بگیرد؛ نوزاد خودش واکنش نشان می دهد.گاهي اوقات حسادت خود را به صورت تغيير رفتار خود نشان مي دهند. مثلا رختخواب خود را تر مي کنند و يا به مکيدن شست خود مبادرت مي ورزند و گاهي اوقات از خوردن غذا خودداري مي کنند و يا از برخورد با اشياء ترس نشان مي دهند. از جمع، گوشه گيري و تظاهر به بي اعتنايي مي کنند، با رقيب خود دشمني و بد رفتاري مي کنند و از شخص مورد علاقه دوري مي کنند.

هدف بچه ها از اجراي اين گونه اعمال، جلب توجه مادر و منحصر نمودن علاقه و محبت او نسبت به خويشتن است. در حقيقت آنها از اين وسيله دفاعي براي برخورد با موقعيت نامطلوب استفاده مي کنند. حسادت در ميان بچه ها در سال هاي سوم و چهارم زندگي بيش از ساير اوقات است.

چند توصیه برای برخورد با فرزندی که به نوزاد جدید حسادت می کند:

1-  قبل از هر چیز باید بدانیم؛ اين که کودک 5 ساله به نوزاد حسادت کند امري طبيعي است .او مجبور است شرايط جديدي را تحمل کند. از اين پس در هر آنچه داشته، بايد با ديگري شريک شود، پس احساس او را درک کنيد. به هیچ وجه نباید با رفتارمان آن حس حسادت را تقویت کنیم.

2- او را در فعاليت هاي مربوط به شيرخوار شرکت دهيد تا احساس طرد شدن نکند. مثلا او را با مسئوليت نگهداري نوزاد درگير کنيد، از او بخواهيد پوشک نوزاد را برايتان بياورد. وقتي شما در اتاق نيستيد او را سرگرم کند. هنگامي که نوزاد گريه مي کند آرام به پشت نوزاد بزند و او را ساکت کند.

3- اگر اصرار دارد نوزاد را در آغوش بگيرد با رعايت نکات ايمني اين اجازه را به او بدهيد. به او ياد بدهيد چگونه نوزاد را بغل کند و در طول روز اجازه بدهيد نوزاد را در آغوش بگيرد. 

4- رفتارهاي مناسب کودک را تشويق کنيد؛ مثلابگوييد از اين که در عوض کردن لباس کوچولو به من کمک کردي متشکرم، تو خيلي خوب به من کمک مي کني.

5- زماني را در طول روز به فرزند اول اختصاص دهيد و حتي سعي کنيد چند دقيقه با او تنها باشيد. احساس خود را به او نشان دهيد و بگوييد که دوستش داريدتا او نيز احساسات خود را براي شما بيان کند.حتي زماني خيلي کوتاه او را در آغوش بگيريد. اگر عادت داشته روي زانوي شما بنشيند باز هم اين امکان را در اختيارش قرار دهيد.  

6- واکنش هاي نوزاد را برايش توصيف کنيد، مثلا بگوييد: او دوست دارد تو به آرامي با او رفتار کني. اين توضيحات موجب بهتر شدن روابط بين آنان و لذت بردن از وجود يکديگر خواهد شد.

7- توصيه اي که به والدين مي شود، اين است که قبل از تولد فرزند دوم تمام مسائل را براي بچه اول توضيح دهند و اثرات مثبت برادر و خواهر داشتن و اثرات منفي تنهايي را برايش بيان کنند.

8- بعد از تولد فرزند دوم اين مساله را رعايت کنند که تمام حواس ها و ذهن ها عطف به بچه دوم نشود و در تمام کارها از بچه اول کمک گرفته و آن را در بزرگ کردن بچه دخيل کنند. از طرف دیگر زماني که خانواده و بستگان شما فرزند جديد را ملاقات مي کنند به آنها يادآوري کنيد که به کودک بزرگتر نيز توجه کنند.

9- اهميت دادن به کودک و نظرخواهي از او اين احساس را در کودک به وجود مي آورد که هنوز براي خانواده اش عزيز و محترم است و احساس بزرگي مي کند.

10- اگر کودک بزرگتر اشتباه جزیی کرد چشم پوشی کنید و اگر عمداً یا غیر عمد به نوزاد ضرر زد٬ مناسب و معقولانه رفتار کنید و خاطر داشته باشید که دعوا کردن او فقط باعث ازدیاد حسادت او می شود مثلاً فرض کنید کودک ۴ ساله شما به طور عمدی دستش به چشم نوزاد خورد و او گریه می کند . شما می توانید در حال بغل کردن نوزاد با کودک ۴ ساله خود بگویید : حتماً حواست پرت شده بود که مواظبش نبودی درسته . حالا بیا کمک کن ببینم به چشم او آسیبی خورده یا نه . وقتی کودک ببنید که شما او را از خود نمی رانید و با منطق با او صحبت می کنید می فهمد که دلیلی برای حسادت وجود ندارد.

 11- او را از خود دور نکنید مثلا والدینی که برای سهولت کار خود ٬ فرزند بزرگتر خود را برای مدت طولانی پیش پدربزرگ و مادربزرگ و یا پیش هر آشنای دیگری می فرستند تاثیر مخربی بر روی رفتار خود بر جای می گذارد . البته خیلی خوب است که والدین از کمک نزدیکان هم بهره بگیرند اما تمام کودکان حق دارند نزد والدین خود زندگی کنند و نباید او را از حقش دور کنید .

12- پدر خانواده هنگامی که وارد خانه میشود بلافاصله سراغ نوزاد نرود بلکه ابتدا به سوی فرزند بزرگتر رفته و پس از کمی بازی و صحبت با او نزد نوزاد برود و در بدو ورود هرگز از فرزند اول سوال نکنید حال نوزاد چطور است ؟

13- در حضور فرزند اول نباید فرزند دوم را زیاد ناز و نوازش کرد و باید مراقب باشید که هنگام صحبت با فرزند بزرگتر زیاد او را نصیحت نکنید که « تو بزرگتر هستی، تو باید رعایت کنی، تو باید همیشه گذشت کنی و ...» چرا که این صحبت ها ممکن است فرزندان اول را کمی آزرده کند.

14- مواظب باشید تا نشانه های اضطراب را در کودکان به موقع تشخیص دهید . نشانه های مثل ناخن جویدن ٬ مکیدن انگشت ٬ شب ادراری ٬ لکنت زبان ٬ بی قراری و پرخاشگری ٬ ترس ٬ کابوس و …. اگر در او دیده شوند باید دید از چه موقع و به چه مدت در او به وجود آمده که در بیشتر موارد ٬ این نشانه ها با ورود نوزاد شروع شد و یا شدت یافته اند که این نشان می دهد والدین نتوانسته از کودک خود را با ورود نوزاد سازگار کنند . پس باید رفتار خود را تعدیل کنند و در صورت لزوم با یک مشاور ٬ صحبت کنند .

با تشکر از زهرا مرعشي