مراحل رشد و تکامل (2)؛ کودکی اول

دوره ی دوم که از هیجده ماهگی تا پایان چهار سالگی را شامل است، کودکی اول نامیده می شود. در این دوره کودک علاوه بر احساس مستقیم دنیای خارج ، در درون خود نیز دنیای دیگری می یابد و از این پس بر خلاف دوره ی قبل، می تواند اشخاص ، اشیا و وقایع آشنا را در غیاب آن ها تصور کند. این دنیا قلمرو اندیشه است . اعمال کودک که در دوره ی حسی-حرکتی بر اثر تکرار و تمرین به حد تسلط و مهارت نسبی رسیده بود، درونی می شود و از این پس او می تواند جریان اعمال خود را تصور کند و نتایج آن ها را پیش بینی نماید. از این رو ، فعالیت های خیالی نیز باید علاوه بر فعالیت های حسی و حرکتی مورد توجه مربی باشد...

اگر در مورد دوران طفولیت مطالعه نکرده اید ، پیشنهاد می کنیم اینجا کلیک کنید.

داستان های عجیب و غریب مورد علاقه ی کودکان است و می تواند برای تخیل کودک خوراک مناسبی باشد. از جمله ی دیگر نتایج پیدایش این دنیای جدید این است که برای تصورات خود در عالم واقع ما به ازایی به دست می آورد و مثلا علامتی چون یک تکه چوب را جانشین واقعیتی کصل یک ماشین اسباب بازی می سازد و حتی ممکن است اشیای بی جان را به جای اشخاص مخاطب حود قرار دهد. ژان پیاژه ، روان شناس بزرگ سویسی، در نظریه رشد و تکامل هوشی خود ، کودکان بین دود تا چهار سال را در دوره ی پیش تصوری جای می دهد. مقدمات رشد معنی دار زبان در حدود هیجده ماهگی فراهم می آید. کودک ابتدا زبان را از راه تقلید فرا گرفته و رضایت خاطری که از برآورده شدن خواسته هایش حاصل می شود ، باعث ترقی آن می گردد که مادر با استقاده از آشنایی به زبان او ابتدا نقش مترجم را بازی خواهد کرد، سپس او را در جهت آشنایی با زبان مشترک و یادگیری آن یاری خواهد نمود.

رفتار دیگری که در این دوره ، تحول حاصل می کند ، تشخص طلبی است. نخستین نشانه این نوع رفتار مخالفت است ؛ همچنین در اصرار وی در کسب آزادی افزوده می شود که تظاهر آن در بعضی افراد به صورت نافرانی است. اما باید دانست که این نوع سرکشی ها بیشتر جنبه ی روانی دارد تا جنبه ی اخلاقی. پدر و مادر نیز باید به کودک فرصت دهند تا کفایت خود را در استفاده ی از آزادی و استقلال به آزمایش بگذارد.

از نظر اخلاقی، این مرحله دوره ی عادات مطلوب است که محیط می کوشد در کودک ایجاد کند تا نظم و انضباطی در حرکت و رفتارش برقرار شود . در این مرحله هنوز فضیلت با اطاعت اشتباه می شود و اطاعت تا حد زیادی نتیجه ی احساس کفایت است.

عمل عمده ی این دوره ، بازی است که بیشتر تجارب کودک در زمینه های فوق الذکر از این طریق به دست می آید. بازی کودکان تفریح نیست و در حقیقت باید آن را جدی ترین کارهای آنان بدانیم.

منبع: کتاب آموزش مفاهیم دینی همگام با روانشناسی رشد

ادامه ی بحث را از اینجا می توانید مطالعه کنید.