چگونه به کودک خود نه بگوییم؟!
چگونه به کودک خود نه بگوییم؟! 
یکی از مهم ترین اصول تربیت ، یادگیری مهارت نه گفتن به کودک است. گاهی اوقات کودکان خواسته هایی دارند که قابل قبول نیست ، باید در این شرایط به آنها نه بگوییم ، اما نه گفتن روش خاصی دارد که در صورتی که درست از این روش ها استفاده کنیم زودتر به نتیجه ی مطلوب خواهیم رسید...
نه گفتن زیاد باعث می شود که کلمه نه بی اثر شود. بعضی از متخصصان معتقدند کودکانی که زیاد کلمه نه را از زبان بزرگترها می شنوند کم کم این کلمه را ناشنیده می گیرند و یا تنها به صورت خشمگین شما در هنگام به زبان آوردن این کلمه توجه می کنند.
پس یک مادر چه باید بکند؟! آِیا به کودکش اجازه دهد تا دیوانه وار بدود و هیچ محدودیتی برای او قائل نشود؟ نه نیازی به گفتن این همه «نه» نیست. والدین می توانند با روش بهتری برای کودکان محدودیت تعیین کنند بدون اینکه به آنها این همه نه بگویند. می توان با بله گفتن هم همان کار را کرد بدون اینکه پاسخ منفی به کودک دلبندتان بدهید. البته در بله گفتن هم باید تعادل داشت.
محیط امن و مناسب فراهم کنید
کودکان نوپا دوست دارند راه بروند، بدوند، از پله بالا و پایین بروند و خلاصه محیط خود را بشناسند و چیزهای تازه را تجربه کنند. اگر شما دکوراسیون منزلتان را طوری بچینید که وسایل شکستنی و خطرناک در دسترس باشد، طبیعی است که مجبورید مرتب به فرزندتان نکن، ندو، دست نزن و جملات منفی دیگر را بکار ببرید. بنابراین بهترین راه برای اینکه خود را از نه گفتن های مکرر و بیهوده خلاص کنید این است که محیط منزل و دکوراسیون اتاقها را طوری بچینید که برای بازی و حرکات کودک امن و مناسب باشد.
نه را با جملات مثبت بگویید
کودکتان را برای خرید برده اید و او مدام دامان شما را می کشد و شکلات می خواهد. شما هم به او می گویید قبل از شام نمی شود شکلات بخوری. او پاهایش را بر زمین می کوبد و شما دوباره نه می گویید. او این بار محکمتر پا می کوبد و بلندتر جیغ می زند. تا شما به راهروی چهارم برسید او پنج بار قشقرق به راه می اندازد تا به خواسته اش برسد. شما هم یا تسلیم خواسته او می شوید تا از شر سرو صدا و آبروبری های او در فروشگاه خلاص شوید و یا محکم بر سر حرف خودتان می ایستید و سرخ و سفید می شوید.
که در هر دو حالت شرایط برای شما و کودک سخت می شود. بعضی از کودکان تنها با شنیدن کلمه نه نمی توانند علت بعضی از قوانین را بفهمند. متخصصان روانشناسی خانواده معتقدند می توانید با این کودک به گونه مثبت حرف بزنید و به همان نتیجه برسید. مثلاً به جای اینکه بگویید قبل از شام نمی توانی شکلات بخوری می توانید به او بگویید بله تو اجازه داری شکلاتت را بعد از شام بخوری.
حق انتخاب بدهید
کودک شما توپش را به سمت اتاق نشیمن شوت می کند و شما در حالی که خودتان را برای شنیدن صدای شکستن آماده می کنید داد می زنید: نه توپ بازی در خانه ممنوع است. اما در عوض بهتر است بگویید پسرم می توانی در خانه با توپت قل قل بازی کنی روی زمین تا چیزی نشکند یا اینکه بروی در حیاط.
با دادن حق انتخاب به کودک خود القا می کنید که بر شرایط مسلط است و می تواند به خواسته اش برسد. حتی کودکان ۱ تا ۳ ساله هم با داشتن موارد ساده برای انتخاب می توانند حس استقلال و شایستگی را تجربه کنند. البته یادتان باشد در این سن گزینه های انتخاب نباید خیلی زیاد باشد تنها انتخاب از بین ۲مورد کافی است.
ببینید و جایگزین پیشنهاد کنید
کودک ۲ساله شما دارد دست و یا سر خواهر کوچکترش را فشار می دهد. شما به او می گویید نکن اما او نمی تواند دست از این کار بردارد چون نمی داند در عوض این کارچه بکند و چگونه محبت خود و علاقه اش برای بازی با خواهر کوچکش را نشان بدهد. شما می توانید با گفتن یک جمله کوتاه راه جایگزین را به او نشان دهید. و به جای نکن بگویید: خواهرت رو ببوس، نازش کن! با این کار او یاد می گیرد که برای بازی با یک نوزاد می تواند چه بکند.
برای اینکه کودکان کوچکتر بتوانند خواسته شما را درک کنند بهتر است خودتان عملی به آنها نشان دهید که چه می خواهید. مثلاً وقتی کودک شما جوجه ای را می زند و در دستانش فشار می دهد می توانید به او نشان دهید که به جای این کار چگونه می تواند حیوان را آرام بدون اینکه فشارش دهد ناز و نوازش کند و به او دانه بدهد. وقتی او چندین بار ببیند شما این کار را به آرامی و بدون آزار حیوان انجام می دهید یاد می گیرد.
این را بدانید که خیلی از کارهای کودکان عمدی نیست مثلاً وقتی در ماشین پشتی صندلی شمارا با لگد فشار می دهد، قصد او آزار شما نیست بلکه بسیاری از کودکان که فعال و پر انرزی هستند نیاز دارند این انرزی خود را به طریقی خالی کنند و تکان دادن یکی از اندامها بدون توجه و قصد خاص یکی از راههای تخلیه این انرژی است.
در این موارد کافی است توجه کودک را به کاری که می کند جلب کنید تا آرام بگیرد یا اینکه راه جایگزین به او نشان دهید مثلاً به جای اینکه سرش داد بزنید: پاهاتو تکون نده می توانید به او بگویید یک مسابقه! ببینم دخترم می توانی به پاهات دایره های کوچک روی زمین بکشی طوری که پاهات به صندلی ها نخورند؟ اگه پات به صندلی بخوره می بازی! در مورد بچه کوچک تر می توانید به جای اینکه دستورتان را مدام تکرار کنید دستتان را آرام روی پاهایش بگذارید و به سادگی بگویید: حالا پاها مثل مجسمه بشن!
اما اگر کودک شما با این کارها آرام نمی گیرد و مدام در خانه هم این طرف و آن طرف می دود بهتر است به جای نکن گفتن های مکرر ساعاتی از روز او را به محلی امن و مناسب برای بازی و دویدن ببرید تا بتواند انرژی اش را خالی کند وگرنه نشستن در خانه و مرتب نکن گفتن تنها کودک را لجباز و شما را خسته می کند.
می توانید به کودکتان کمک کنید به جای کاری که نباید انجام دهد یک فعالیت لذتبخش دیگر انجام دهد مثلاً اگر کودک نوپای شما یک جعبه برشتوک را روی زمین خالی کرده و دارد با آن کثافتکاری می کند، می توانید حواس او را به یک سرگرمی یا بازی مورد علاقه اش پرت کنید.
وقتی شما با کودک در ارتباط باشید و به لذت و کنجکاوی او اهمیت بدهید او هم بهتر با شما همکاری خواهد کرد و به خواسته ها و دستورات شما توجه بیشتری نشان خواهد داد. با این کار وقت کافی هم خواهید داشت که زمین را سر فرصت تمیز کنید.
لحن و حرکات مناسب داشته باشید
نکته مهمی که کلا در حرف زدن و بیان دستورات به کودک باید رعایت کنید این است که همیشه برای اینکه کودک به حرف شما توجه کند باید در فاصله یک متری او بنشینید و در سطح چشمان او قرار بگیرید و به چشمانش نگاه کنید و آرام، محکم و شمرده حرف خود را بزنید. کودکان بسیاری از حرفهای شما را از روی لحنی که بیان می کنید می فهمند. بنابر این می توانید با یک لحن محکم بدون گفتن کلمه نه با کودک حرف بزنید. البته یادتان باشد این لحن محکم را برای مواقعی نگه دارید که می خواهید کودک حتما حرف شما را گوش کند. با یک نگاه معنی دار و نافذ به کودکتان بگویید من اصلاً از این کارت خوشم نمیاد بهتره ادامه ندی!
در ضمن می توانید با حرکات سر و بدن خود به کودکتان نشان دهید که لازم است کار خود را رها کند. مثلاً به تدریج به کودک نشان دهید که وقتی کاری خطرناک است حرکات بدن و چهره شما برای حفظ سلامت او تغییر می کند و به او اجازه نخواهید داد که سلامتش را به خطر بیندازد چون او را دوست دارید.
اگر می خواهید او را از خطری حفظ کنید با در بغل گرفتن او می توانید به او نشان دهید که چقدر به سلامت او اهمیت می دهید. بنابر این صدای بلند و داد زدن ها را برای زمانی نگه دارید که خطری جدی او را تهدید می کند.
سر حرف خود بایستید
اگر کودک خواسته ای داشت که شما نمی توانید و یا صلاح نمی دانید به او جواب مثبت بدهید، بر سر نه خود بایستید. اگر کودک ببیند که بعد از اصرار و گریه و قشقرق می تواند شما را تسلیم خواسته خود کند یاد می گیرد که دفعات بعد هم از همین روش برای رسیدن به خواسته اش استفاده کند. بنابر این تنها زمانی به فرزندتان نه بگویید که مطمئنید از حرف خود برنمی گردید.
تعادل داشته باشید
بچه هایی که در عمر خود نه نشنیده باشند. لوس می شوند و اغلب در بزرگسالی دچار مشکل می شوند چون فکر می کنند همه دنیا باید به دلخواه آنها باشد و وقتی خلاف آن را می بینند، دلخور و گاهی افسرده و گوشه گیر می شوند. بنابر این به کودکتان یاد بدهید که همه جا قوانینی دارد که لازم است به آنها احترام بگذارد.
در منزل هم از کودکی ۳ - ۴ قانون اساسی برای کودک تعیین کنید و البته توجه داشته باشید که این قوانین در حد درک کودک در هر سن باشد و در مورد این قوانین جدی باشید و اگر کودک خواست آنها را زیر پا بگذارد، به او نه بگویید و اگر باز هم اثری نکرد جریمه های کوچکی برای او در نظر بگیرید تا بداند که سرپیچی از قانون جریمه دارد.
چند نکته دیگر:
۱- راهی برای اجتناب وجود ندارد «نه» گفتن ٬خلاف غرایز طبیعی ماست٬ اما بهروزی فرزندمان٬به توان ما در انجام این کار وابسته است.
۲- شما نمی تونید فقط با صحبت کردن ٬فرزندتان را به رفتار درست وادارید. البته برای بهرگیری از گفت گو در یک برنامه موفقیت آمیز کنترل و مدیریت رفتار٬ راههای دیگری هم وجود دارد.
۳- کودک با تربیت٬ کودکی است که هنگام قرار گرفتن در موقعیت مناسب٬ واکنش مثبتی به خواسته های والدینش نشان می دهد.
۴- در مقایسه با رفتارهای نادرست کودک٬ جر و بحث شما و همسرتان درباره چگونگی کنترل و مدیریت فرزند نوپایتان٬ ممکن است مشکل بزرگتری باشد.
۵- رفتار مودبانه٬ با الگوسازی بهتر یاد گرفته می شود تا با تهدید و اعمال مجازات.
۶- کودک به علت کنجکاوی٬ رفتارهای نادرست خواهد داشت. او نمی تواند همیشه پیامدهای کنجکاوی اش را پیش بینی کند.
و در آخر قبل از نه گفتن این ۳ سوال را از خود بپرسید:
۱- آیا این بار واقعا مهم است که نه بگویم؟
۲- اگر موافقت کنم، آیا فرزندم را به خطر خواهم انداخت؟
۳- اگر مخالفت کنم آیا دلیل خوبی برای این مخالفتم خواهم داشت؟
در نظر گرفتن این سه سوال قبل از مخالفت می تواند برای شما بسیار کمک کننده باشد.
منبع: سایت آفتاب
خیلی جالب بود! اتفاقا این قانون رو من هم برا دخترم از اول گذاشته بودم و می گفتم بیا این بازی ور جمع کنیم تا برم یه بازی جدید برات بیارم؛ دخرتم هم وقتی بازیش تموم میشد خودش -نه البته کاملا خودش
- اسباب بازیش رو جمع می کرد و می آورد نزدیک کمدش و طلب یه بازی دیگه رو می کرد. و جالبتر اینکه شما اسم قانون رو هم بهش اضافه کردید، و با یه تیر دونشون زدید و این کلمه رو هم براش قابل ملموس تر کردید .
ممنون از اینکه تجربیات قشنگتون رو در اختیار ما قرار میدید
کلا به تجربه ثابت شده که وقتی هر بچه ای در مقابل نه های زیاد قرار می گیره سعی در مقابل به مثل با اون رو داره و بعد از زیادتر شدن تعداد نه ها دیگه اون هم که احساس دربند بودن بیشتر بهش دست میده، اون نکن ها رو بیشتر می کنه
یک چیز دیگه هم که خیلی پسرم دوست داره اسمارتیز هست که بهش میگه خوراکی رنگی! در مواقع اینچنینی من از این استوانه ای هاش رو میگیرم و دو سه تا دونه اش رو توش میذارم و همراه خودم میبرم وقتی ظرفش رو تکون میدم و صدای تق تقش رو میشنوه و بهش میگم بدو بیا خوراکی رنگی اومده به سرعت نور میاد!
