مدرســـــــــه ی مامان هــــــــــــــــــــــامدرســـــــــه ی مامان هــــــــــــــــــــــا، تا این لحظه: 12 سال و 10 ماه و 16 روز سن داره

مــدرســـه ی مــامــان هـا

اینجا برای تربیت فرزندانمان همگی هم معلم هستیم هم شاگرد!

اهمیت تنبیه و تشویق1؛ اهمیت تنبیه و تفاوت آن با مجازات و کیفر

1393/6/30 6:00
نویسنده : یه مامان
3,636 بازدید
اشتراک گذاری

سلسه بحثی را با هم در طی چند مطلب دنبال خواهیم درباره ی اهمیت تشویق و تنبیه و نحوه ی پرداختن به آن . با ما همراه باشید...

 

چرا تشویق و تنبیه این قدر مهم است؟؟؟

واقعیت این است که این موضوع بخش بزرگی از ذهن والدین را اشغال کرده است و بخش مهمی از رابطه ی والدین و کودک صرف تنبیه و تشویق میشود. آیا واقعا لازم است که این قدر وقت صرف این موضوع شود و یا این همه به آن فکر کنیم؟

رفتارگراها معتقدند که انسان به محرک بیرون پاسخ می دهد و واکنش نشان می دهد بنابراین با تغییر محرک می توانیم رفتار را عوض کنیم و تعلیم و تربیت حیوانات سیرک بر این اساس است و اصولا رفتارگرایان در ابتدا نظریه هایشان را روی حیوانات آزمایش و تجربه می کردند مثل سگ پاوولف و موش قفس اسکینز که بسیار معروف است، بعد نتایج حاصله از این آزمایشات را به انسان تعمیم می دادند امروزه نظریه های جدیدی آمده است ، اما همانطور که جوهره ی نظریه رفتارگراها این است که ما با محرک های بیرونی می توانیم رفتار را تغییر دهیم، امروزه این نظریه ابطال شده و نظریات جدید معتقدند که ما نمی توانیم با محرک رفتار انسان را تغییر دهیم چون رفتار انسان بر پایه ی انتخاب است و انتخاب رفتار به دلیل نیازهای درونی اوست نه محرکهای بیرونی. محرکهای بیرونی می تواند اجبار ایجاد کند و ما با اجبار نمی توانیم رفتار صحیح ایجاد کنیم بلکه با انتخاب می توانیم. امروزه نظریه انتخاب در مقابل نظریه اجبار است و نظریه انتخاب می گوید که انسان بر پایه ی نیازهای درونی اش انتخاب می کند تمام زندگی ما از تولد تا مرگ رفتار است و این رفتارها تماما بر مبنای انتخاب های ماست . الان می بینیم که چقدر ما به محرکهای بیرونی می پردازیم.

این نظریه ی جدید می گوید که ما بر اساس نیازهای درونی مان است که رفتارمان را شکل می دهیم و انتخاب می کنیم. انتخاب می کنیم که افسرده باشیم یا انتخاب می کنیم که شاد باشیم. عوامل بیرونی تأثیری در احساسات ما ندارند بلکه نیارهای درونی هستند که احساسات و بر پایه ی آن بر رفتار ما تأثیر دارند. در این مبحث می خواهیم بر مبنای این نظریه جدید بحث تنبیه و تشویق را بررسی کنیم.

ابتدا تنبیه و بعد تشویق و بعد بحث کارکرد مطرح می شود. در کارکرد ما می خواهیم ببینیم که کارکرد تنبیه و تشویق چیست. در کارکرد به دو سؤال پاسخ می دهیم " چرا و چگونه ".

چرا ما باید کودک را تنبیه کنیم؟

اول می رویم سراغ ریشه ی کلمه تنبیه، چون در مورد این کلمه هم بسیار بحران مفاهیم داریم. تنبیه یعنی چه؟؟؟ 

ما سه کلمه داریم: تنبیه، مجازات و کیفر ؛ این سه کلمه چه فرقی با هم دارند؟

تنبیه یعنی: آگاهی دادن، بیدار کردن، هشیار کردن، توجه دادن. تنبیه اصلاً مجازات و کیفر نیست. در کشورهای عربی روی علامتهای راهنمایی به انگلیسی نوشته اند  Attention و به عربی ترجمه کرده اند " تنبیه"، یعنی متوجه باش. بیشتر مواقع این کارهایی که ما می کنیم اصلاً اسمش تنبیه نیست.

مجازات یعنی : جزا دادن، پاداش دادن، مجازات هم اصلاً کتک وحبس و غیره نیست. مجارات یعنی جزا، نتیجه ی منطقی عمل. به طور مثال در فصل سرما لباس کم پوشیده ایم،مسلمه که سرما می خوریم. سرماخوردگی مجازات ماست. مجازات یک عامل از بیرون نیست؛ نتیجه ی منطقی عمل خود ما است.

کیفر یعنی : کیفر در مقابل جرم است. یعنی مکافات، یعنی زندان، حبس، اعدام. کیفر برای جرم و مجرم است. جرم تعریف دارد. جرم توسط یک انسان بالغ و عاقل انجام می شود. پس جرم عملی است که توسط یک انسان بالغ، عاقل با نقشه قبلی برای کسب سود شخصی اجرا می شود و به فردی یا جامعه آسیب می زند این شخص مجرم است و باید کیفر ببیند و به مکافات عملش برسد، حتی این حالت مجازات نیست چون مجازات جای دیگر تعیین می شود ولی کیفر را قاضی تعیین می کند قاضی بنا بر قوانین و عمل شخص تعیین می کند که شلاق بخورد یا زندان برود و غیره.

متاسفانه ما بچه هایمان را کیفر می دهیم، تنبیه نمی کنیم. مثلا "بیا اینجا ببینم باز تو این کار بد رو کردی" بعد در قالب یک قاضی می رویم "مجازاتت اینه که بری تو اتاقت ده دقیقه در رو ببندی و به نتیجه ی اعمالت فکر کنی"؛ و اغلب او هم میرود توی اتاق و بدتر و جری تر میشود. چون در ظاهر به ما گفته اند که بچه به نسبت سنش می تواند هر سال یک دقیقه توی اتاق تنها باشه و این می  شود زندان انفرادی. این یعنی کیفر دادن نه تنبیه و این کار برای مجرم است. مگر بچه های ما چه جرمی مرتکب شدند و آیا بچه های ما عاقل هستند؟؟ بالغ هستند؟؟ و مگر کارهایی که می کنند با قصد قبلی است؟ آیا واقعا بچه ها این شرایط کیفر دیدن را دارند؟

 تنبیه کیفر نیست. تنبیه توجه دادن است که از مرز عبور نکن. تنبیه آگاهی دادن و برحذر کردن است ولی توآم با تلخ کامی. در تنبیه احساس تلخی باید باشد وگرنه کودک معیار نمی گیرد چون نه خشونت است نه کتک فقط یک تلخ کامی باید در آن باشد که کودک معیار بگیرد. مثلا در مهمانی بچه ای بچه دیگر را می زند بعد مادر می خواهد تنبیه کند ، می گوید: "ببین عزیزم این کاری که تو کردی اصلاً کار انسانی نیست بسیار کار زشتی انجام دادی بچه های خوب اصلاً دوستشون رو نمی زنند با هم دوست هستند دیگه دلم نمی خواد این کار رو تکرار کنی". به این ترتیب داریم حرفهای خوبی میزنیم اما همراه یک لبخند گوشه ی لب، بچه هم با خودش می گوید : "از حرفهات که چیزی نفهمیدم اما لبخندت میگه کارم زیاد هم بد نبود" میره و دوباره بعد چند دقیقه کارش رو تکرار می کنه، چون معیار نداشته مادر باهمون لبخند داره بهش هشدار میده که در حالت عادی باهاش حرف میزنه، تلخ کامی باید باشد.

تنبیه باید باشد. بچه ها باید تنبیه شوند ولی نباید کیفر شوند. هم باید تنبیه شوند و هم مجازات.

کیفر مطلقاً مال بچه ها نیست. در کیفر خشونت کامل وجود دارد. در تنبیه و مجازات هم اگر خشونت وجود داشته باشد تبدیل به کیفر می شوند. تمام خشونت ها اعم از: خشونت های فیزیکی مثل کتک زدن ، خشونت های کلامی مثل حرفهای نیشدار، تهدید، تحقیر، توهین، سرزنش ، خشونت های عاطفی مثل "دیگه دوستت ندارم، دیگه مامانت نیستم، هیچ کس تورو دوست نداره."، خشونت های شخصیتی مثل: مظلوم نمایی، احساس گناه دادن و خشونت های خرافی مثل:  ترساندن زیر 10 سال از خدا. این موارد هیچ کدام تنبیه نیستند و تماماً کیفر هستند. هرجایی که پای خشونت در ارتباط با کودک بیاید کیفر است و مذموم است.

ببینید آیا این خشونتها در زندگی ما هست یا نه؟؟؟ اگر هست فرزندان ما در معرض کیفرند به خاطر گناهی که مرتکب نشده اند. ساختار ذهن کودک به خصوص زیر 6 سال این گونه است که خودش را مسبب می داند. کودک، پدر و مادر را مقصر نمی شناسد. از نظر کودک پدر و مادر به خصوص مادر، مطلق هستند، اشتباه نمی کند، خطا ندارد، قدرت مطلق است به همین خاطر زود می بخشند و عبور می کنند. شخصیت کودک این گونه شکل می گیرد که من بدم؛ من مستحق کتک خوردنم پس من باید مجازات بشوم ، به همین دلیل هر نوع خشونتی بچه ها را در موضع مجرم و کیفر می برد.

چرا تنبیه باید باشد؟؟

چون تنبیه ابزار تربیت است، رشد بدون تربیت امکان ندارد، تربیت یعنی ایمن سازی مسیر رشد. رشد، تربیت لازم دارد و تربیت تنبیه لازم دارد ؛ اگر رشد را مانند یک جاده فرض کنیم که کودک در آن به سمت یک مقصدی در حال حرکت است این جاده باید ایمن باشد، ایمن سازی جاده یعنی چی؟ یعنی باید حفاظ داشته باشد از پرتگاه ها ایمن شده باشد. علامت گذاری شده باشد. تا کسی در این جاده گم نشود. این تربیت است. در جاده که می روی نگاه کن. مراقبت کن و مواظب علامت ها باش که خطری برایت پیش نیاید تا به مقصد برسی. پس تربیت ایمن سازی جاده ی رشد است.

" اگر مسیر و جاده را به درستی نشناسیم نمی توانیم آن را درست علامت گذاری کنیم، کودک منحرف می شود بعد کتک می خورد و مجازات می شود در حالیکه ما باید جاده را علامت گذاری کنیم و به همین دلیل اصل و اصول مهم هستند اگر این دو را نشناسیم و برایمان شفاف و روشن نباشد آنوقت مجبوریم که خشونت به کار ببریم.

در قسمت بعدی به شرح هر یک از این معیارهای مسیر رشد پرداخته خواهد شد. با ما همراه باشید...

پسندها (0)
شما اولین مشوق باشید!

نظرات (3)

مامان فرنيا
30 شهریور 93 9:35
سلام من يك مدتيه يك روش را در پيش گرفتم نميدونم درسته يا نه ولي فعلا جواب ميده وقتي دخترم كار بدي ميكنه بهش ميگم اين كارت منو ناراحت كرد و اصلا راضي نيستم بعد دخترم ميپرسه باهام قهري من ميگم نه قهر نيستم چون قهر هم كار بديه اما ناراحتم كه دخترم كار اشتباهي انجام داده(مثلا گل چيدن توي پارك) و يك كمي در مورد ان كارش توضيح ميدم (مثلا گلها براي زيبايي پارك هستند و اگر هر كسي يك شاخه بچينه ديگه پارك گلي نداره و قشنگ نميشه) بعد دخترم ميره و دور ميزنه بازي ميكنه ولي گوشه چشمي هم به من داره يعني نه دعوا ميكنم نه قهري تنبيهم با اعلام ناراحتيم است و مثلا بعد از يكي دوساعت كه از ان قضيه ميگذره باز ميپرسه هنوز ناراحتي؟ ميگم اره با اينكه خيلي دوستت دارم و مامانت هستم اما اين كارت منو خيلي ناراحت كرد البته تاحالا جواب داده و ديگه ان كار را انجام نداده مثلا گل چيدن توي پارك، جيغ زدن براي خواستن چيزي، رفتن بي اجازه خانه همسايه اما واقعا نميدونم چقدر كارم درست است؟ بخصوص بعد از خواندن اين مطلب مشتاقانه منتظر بقيه اش هستم
یه مامان
پاسخ
سلام مامان عزیز اجازه بدید بحث به ادامه برسه، خودتون جواب رو متوجه می شید... اعتراف می کنیم این سلسه مقاله نگاه جدید و جالبی به بحث تنبیه و تشویق داشته. با ما همراه باشید...
مامان شبنم
30 شهریور 93 13:02
سلام بسیار جالب بود من یکی که حسابی مشتاق خوندن بقیه اش هستم چون خیلی وقتا با صبر و حوصله زیادی با دخترم برخورد می کنم و خیلی وقتا بهم میگن تو زیادی با این بچه راه میای بعد ها دیگه ازت حساب نمی بره نمی دونم ولی خودم احساس می کنم جاهایی که لازمه از من حساب ببره می بره ولی در نظر دیگران انگار اگر والدین با بچه رابطه با ارامش تری داشته باشن دارن لوسش می کنن ... من زیاد با حرف این و اون خودم رو درگیر نمی کنم ولی واقعا دوست دارم حد و مرز تنبیه و تشویق رو بدونم ممنون که این مطالب رو برامون میذارید
یه مامان
پاسخ
سلام مامان عزیز ما باید بهتون تبریک بگیم که توی هر شرایطی می تونید آرامش خودتون رو در مقابل فرزندتون حفظ کنید و باهاش راحت کنار بیایید. آفرین و دست مریزاد مامان مهربون ما هم مشتاقانه منتظر شنیدن نظرات شما درباره ی ادامه ی بحث هستیم...
مامان اهورا
1 مهر 93 22:57
سلام از وقتی این مطلب رو خوندم هربار که میخوام پسرم رو دعوا کنم بابت کاری ،وجدان درد میگیرم ،میگم نکنه دارم کیفر میکنم ،شدیدا منتظر ادامه بحث هستم،واقعا ازتون ممنون
یه مامان
پاسخ
سلام مامان عزیز ممنون که اینقدر با توجه مطالب مدرسه رو دنبال می کنید. از همراهیتون با این مجموعه ممنونیم، ما هم منتظر نظرات خوب شما در ادامه ی بحث هستیم