برنامه غذایی کودک در سال دوم زندگی

يك برنامه غذايي مناسب بايد كليه مواد مغذي (مواد نشاسته اي، پروتئيني، چربي، ويتامين ها و املاح) را به نسبت هاي متعادل در اختيار كودك قرار دهد تا انرژي مورد نياز او كه معمولا بر اساس يكصد كيلوكالري به ازاء هر كيلو گرم وزن بدن است تامين شود...

معمولا 50 درصد انرژي مورد نياز از مواد قندي، 30 درصد از مواد چربي و حدود 20 درصد از مواد پروتئيني به دست مي آيد. بديهي است برحسب عادات مختلف غذايي و افزايش وزن كودك، نسبت هاي فوق بين 5 تا 10 درصد قابل تغيير هستند.

غذاي كودكان يك تا 2 ساله بايد كم حجم ولي مقوي و مناسب و شامل همه گروههاي غذايي باشد. مقدار غذاي كودك مي تواند برحسب اشتهاي او افزايش يابد.

نبايد انتظار داشته باشيم كه كودكان مانند بزرگترها غذا بخورند چون ظرفيت معده آنان هنوز كوچك است.

از طرف ديگر به دليل اينكه حس كنجكاوي كودك جهت آشنا شدن با دنياي خارج تاثير زيادي بر اشتهاي او مي گذارد اين امر ايجاب مي نمايد كه وعده هاي غذايش 5 تا 6 بار در شبانه روز باشد كه سه وعده آن وعده هاي اصلي است كه بايد مقوي و پر انرژي باشد و دو وعده آن نيز ميان وعده است كه بايد مناسب و مكمل وعده هاي اصلي باشند.

در اين سن هنوز هم كودك با شير مادر تغذيه مي شود تا بخشي از انرزي و مواد مغذي مورد نياز او از اين طريق در اختيارش قرار گيرد.

نمونه اي از برنامه غذايي كودك در سال دوم زندگي

يك كودك يك ساله حدود 30 % انرژي، 50% پروتئين، 2% آهن، و 75% ويتامين Aمورد نياز خود را از شير مادر به دست مي آورد. در مورد ساير ويتامين ها و املاح نيز درصدي از طريق شير مادر و بقيه بايد از طريق غذايي كه به كودك داده مي شود تامين گردد تا رشد و تكامل مطلوب او فراهم شود. البته چون تامين مقدار مورد نياز پاره اي از ويتامين ها و آهن از طريق تغذيه با شير مادر و غذا مقدور نيست لذا استفاده از قطره مولتي ويتامين و آهن تا پايان 2 سالگي توصيه مي شود.

به عنوان راهنماي كلي كه شامل 3 غذاي اصلي و 2 ميان وعده مي باشد برنامه غذايي يك كودك دو ساله به شرح زير است:

• سه وعده غذاي اصلي شامل صبحانه، ناهار و شام
• دو ميان وعده حدود 10 صبح و 4 بعد از ظهر

يك نمونه از وعده هاي اصلي غذايي براي نوپا

• صبحانه:
• نان، كره، مربا (يا عسل) پنير كم نمك و چاي كم رنگ
• ناهار:
• 3 قاشق غذاخوري پر برنج پخته شده(پلو)+ يك قاشق غذاخوري پر از حبوبات (عدس، لوبيا و...)+ يك قاشق مرباخوري كره يا روغن + نصف يك پرتقال متوسط

• شام:
• 3 قاشق غذاخوري پر از برنج پخته شده ( پلو)+ يك قاشق غذاخوري پر گوشت ماهي( بدون تيغ)+ يك قاشق غذاخوري پر از يك نوع سبزي با برگ سبز تيره مثل اسفناج يا گشنيز يا جعفري پخته شده.

 در اين نمونه برنامه ناهار و شام چه مواد مغذي وجود دارد و به چه مقدار در اختيار كودك قرار مي گيرد؟

در غذاي ظهر(ناهار) كه برنج پيشنهاد شده است بخشي از انرژي و پروتئين مورد نياز وعده ظهر كودك تامين مي شود اگر برنج در دسترس نباشد مي توان از سيب زميني، نان يا ماكاروني استفاده كرد.

برنج فاقد ويتامين آ است و مقدار آهن آن هم بسيار ناچيز است. پروتئين سيب زميني هم كمتر از پروتئين برنج است بنابراين هر زمان كه برنج يا سيب زميني در وعده غذايي كودك قرار مي گيرد حتماً بايد ماده ديگري كه سرشار از پروتئين باشد به آن اضافه نمود مانند حبوبات كه پروتئين برنج يا سيب زميني را كامل مي كند بنابراين يك «خوراك سيب زميني و لوبيا» يا «عدس پلو» از نظر پروتئين كامل هستند.

براي جذب بهتر آهن پيشنهاد مي شود از تركيب برنج و حبوبات يا سيب زميني و حبوبات، نصف يك پرتقال در برنامه ناهار كودك استفاده نمود كه هم جذب آهن موجود در غذا را بيشتر مي كند و هم كمبود ويتامين C مورد نياز را جبران مي نمايد.

در برنامه شام به جاي حبوبات (پروتئين گياهي) از يك ماده پروتئيني حيواني استفاده شده است. گوشت ماهي علاوه بر تامين بقيه پروتئين مورد نياز كودك سبب جذب بهتر آهن غذاهاي گياهي مي شود. بنابراين يك قاشق غذاخوري پر از اسفناج يا جعفري يا گشنيز، هم ويتامين آ مورد نياز كودك را تامين مي كند و هم به دليل وجود گوشت ماهي، جذب آهن موجود در مواد غذايي بيشتر مي شود.

به جاي گوشت ماهي مي توان از جگر پخته شده يا مرغ هم استفاده كرد. گرچه انرژي كمتري توليد مي كند ولي در عوض مابقي پروتئين و بخشي از آهن و كل ويتامين آ مورد نياز را فراهم مي نمايد؛ حتي ويتامين آ توليد شده حدود 20 برابر بيشتر مي شود.

با اين نمونه از صبحانه، ناهار و شام، قسمت اعظم انرژي مورد نياز كودك تامين مي شود و بخش كوچكي باقي مي ماند كه با 2 ميان وعده مثلا يك تكه نان همراه با نصف يك موز در ساعت 10 صبح و 2 عدد بيسكويت همراه با 2 عدد خرما در 4 بعد از ظهر كمبود انرژي جبران مي شود.

ساير ويتامين ها و ريز مغذي ها نيز طي وعده هاي غذاي اصلي و ميان وعده به كودك مي رسد. تنها عنصري كه به صورت مكمل ممكن است مورد نياز باشد آهن است كه در بسياري از كشور ها مواد غذايي مثل برنج، آرد برنج، آرد گندم، پودر شير، سس سويا، سس ماهي، پودر كاري، شكر يا نمك را با آهن غني مي كنند. در صورت عدم دسترسي به اين مواد غني شده با آهن بهتر است براي كودك در سن 1 تا 2 سالگي قطره يا شربت آهن تجويز شود.

پيشنهاداتي براي وعده هاي اصلي

با توجه به مطالب گفته شده مي توان برنامه غذايي متنوعي براي كودك فراهم كرد تا كليه نيازهاي غذايي او تامين گردد. هر وعده غذايي مي تواند شامل يكي از پيشنهادات زير باشد:

صبحانه

• نان و كره و مربا و چاي
• نان و كره و عسل و چاي
• نان و پنير و گردو
• نان و تخم مرغ و پنير

ناهار

• عدس پلو با 2 قاشق غذاخوري ماست
• سبزي پلو با ماهي
• سبزي پلو با ماهيچه
• كوفته قلقلي با سيب زميني و هويج
• لوبيا چيتي با سيب زميني و هويج
• خوراك گوشت و سيب زميني و هويج
• پلو با نصف سيخ كباب
• خورش سبزي با پلو (سبزي خورش خيلي سرخ نشود)

بهتر است هر وعده همراه با يك نوع ميوه با اندازه متوسط باشد.

شام

• ماكاروني با گوشت چرخ كرده و كمي سبزي
• ماكاروني با پنير رنده شده
• لوبيا چيتي همراه با سيب زميني و كمي روغن زيتون
• كوكوي سبزي با نان
• نصف سيخ كباب با نان

بهتر است هر وعده همراه با 2 قاشق غذاخوري ماست باشد.

پيشنهاداتي براي ميان وعده هاي صبح و بعد از ظهر

• 2 عدد بيسكويت با يك سيب
• يك تكه نان و يك موز
• يك تكه نان با 2عدد خرما
• يك تكه نان با يك عدد سيب زميني متوسط يا 2 عدد هويج پخته شده
• نان و نصف تخم مرغ پخته شده
• نان و پنير و خيار
• يك پياله شله زرد
• يك نعلبكي حلوا
• 10 عدد پسته ريز و نرم شده همراه با يك فنجان آب ميوه
• 7 عدد بادام ريز و نرم شده با يك فنجان آب ميوه
• نصف ليوان ماست با يك عدد خرما و يك تكه نان
• يك تكه نان با كمي كره و پنير
• و...

كلا همانطور كه گفته شد كودكان در اين سن دوست دارند كه مواد غذايي را با دست خودشان بردارند. لذا در صورت امكان بهتر است كه غذاي آنان شامل يك تكه گوشت يا حبوبات پخته شده همراه با يك نوع سبزي با برگ سبز (اسفناج، كرفس و ...) يا زرد (كدو حلوايي، هويج و...) به اضافه پلو يا نان يا سيب زميني و هر روز همراه با يك ميوه باشد. در غير اينصورت از همان برنامه غذايي روزانه خانواده مثل خورش سبزي يا خورش قيمه و غيره مي توان با تغييراتي كه در آن داده مي شود (مثلا با نمك و چاشني كمتر) استفاده نمود.

منبع: نی نی سایت